امید نجوان فیلمساز و منتقد سینما در گفت و گو با ستاد خبری دوازدهمین جشن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران درباره اهمیت آرا و تاثیر منتقدان گفت: آنچه که امروز و در این شرایط قابل ذکر به نظر میرسد میزان و کیفیت چنین ارتباطی است که متاسفانه باید گفت به دلیل فضای حاکم بر فضای مجازی، شبکههای اجتماعی و رسانههای گروهی تا حد بسیار زیادی مخدوش شده و از تاثیرگذاری مورد نظر فاصله گرفته است. متاسفانه در سالهای اخیر، نقدهای مستدل، منطقی و موشکافانهای که تا همین چند سال پیش در برخی موارد تا چندین و چند صفحه از نشریات تخصصیِ مرتبط با حوزهی سینما را در بر میگرفت، جای خود را به شبهنقدهای شفاهی، بسیار کوتاه و حتی چند خطی داده است. شکلی از بیان ارتباطی در میان آدمهای اجتماع امروز که توسط شبکههای اجتماعی به آنها دیکته شده و بیش از هر چیز بازتابی از روحیهی کلی جامعه است. روحیهی شتاب و فرصت نداشتن برای توقف و تامل!
تجربه ثابت کرده است که هرچهقدر فضای جامعه، عبوس، تلخ و پر از اضطراب بوده، نوشتههای منتشر شده در سپهر بیکران اینترنت نیز چنین حال و هوایی داشته است. در چنین شرایطی نسلی از «به اصطلاح منتقدان» به عرصهی بیان دیدگاه و نظرات راه یافتهاند که نه از تقوای رعایت ادب و اعتدال برخوردارند و نه به اصول تحلیل و نقد فیلم مسلحاند. طبیعی است که آرای اینگونه منتقدان بهجز ایجاد اغتشاش در ذهنیت اهالی سینما تاثیر دیگری ندارد و بیشتر به عنوان خوراک رسانههای مجازی قابل دستهبندی است. از سوی دیگر دلزدگی ناشی از ایجاد خلط مبحث در زمینهی نقد فیلم باعث شده اغلب منتقدان حرفهای و قابل اعتنا به انزوا کشیده شوند و به جزیرهی تنهایی خود دلخوش باشند. نتیجه این که آرای نویسندگان و منتقدانی که زمانی برای اهل سینما اهمیت بسیار زیادی داشت متاسفانه امروز تا حد زیادی تاثیر خود را از دست داده است. نتیجهاش هم سینمای ضعیف، بیریشه و متاسفانه بیهویتی است که امروز با آن روبهرو هستیم.
او در ادامه به معیارهای انتخاب یک اثر اشاره و تصریح کرد: یک منتقد در وهلهی نخست باید به سلاح دانش در زمینهی سینما مسلح باشد تا بتواند نظر بدهد و در مرحلهی بعد، نظر و دیدگاهش برای مخاطبان مهم و تاثیرگذار باشد. منتقدی که از شگردها و اصول ساخت فیلم بیاطلاع باشد نمیتواند در اینباره اظهار نظر کند؛ و از آن مهمتر رعایت فارسینویسیِ درست و استفاده از تکنیکهای تاثیرگذاری بر مخاطبان (مخاطبان اینگونه نوشتهها) است که در این زمینه میتواند به عنوان معیار مورد ارزیابی قرار گیرد.
امید نجوان عنوان داشت:جشن منتقدان سینما را میتوان برآیند عقاید و دیدگاههای این گروه از نویسندگان فعال در ادبیات سینمایی ایران دانست. به همین دلیل برگزاری چنین جشنی و جمعبندی نظرخواهیهای ارائه شده، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
او در ادامه اظهار داشت: نکته اینجاست که این جشن، چنان که از نامش هم برمیآید قاعدتاً باید جشن منتقدان باشد در حالی که متاسفانه مثل اغلب جشنها و برنامههای سینمایی دیگر، در این جشن نیز ستارهها و سوپراستارها در اولویت قرار دارند و منتقدان زیر سایهی آنها هستند! به نظرم این نکتهی به ظاهر پیشپاافتاده اما مهمی است که همهی ما باید به آن توجه کنیم.
او بیان داشت: تعامل فیلم سازان و منتقدان زمانی میتواند موثر باشد که منتقدان، شرایط ساخت فیلمها را درک کنند و آثار تولید شده را با مختصات فضایی که در آن تولید شدهاند تحلیل کنند. این در حالی است که اغلب دیده میشود تعامل مورد نظر به نوعی ستایش از فیلمهای بیمغز و تو خالی تغییر رویه داده است. ستایشی که برخی سازندگان فیلمها را به اشتباه انداخته و تشویقشان کرده به راه خود ادامه دهند!
نجوان گفت: امیدوارم منتقدان روزی به این نتیجه برسند که به قول زندهیاد ایرج کریمی همیشه «موظف» به تعامل با فیلمسازان، کنار آمدن با سلیقههای نازل آنها و نوشتن «ستایشنامه» نیستند. تعامل در این زمینه، تنها تا جایی موثر است که کیفیت فنی و محتوایی آثار قربانی نشود.
او در پایان خاطرنشان کرد: فراموش نکنیم این نوشتهها در لابهلای کاغذها، در عمق پیکسلهای صفحات مجازی و هر جا که منتشر شوند به یادگار خواهد ماند تا مورد قضاوت و نسلهای آینده قرار گیرند. بنابراین همهی ما باید دقت کنیم تا آنچه به یادگار میگذاریم مایهی شرم و خجالتمان در آینده نباشد. این مهمترین سرلوحهای است که منتقدان و در سطحی گستردهتر نویسندهها باید به خاطر بسپارند.